-
-
امام حسن(ع) در سال سوم هجرت و در شب نیمه ماه رمضان متولد شد
در سال سوم هجرت و در شب نیمه ماه رمضان ـ که بهترین ماههای خداست ـ خانه امیرالمؤمنین و فاطمه علیهماالسلام میزبان قدوم مولود مبارکی شد که شادی را با خود به خانه وحی آورد. در این شب فرخنده، سبط اکبر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم ، حضرت
امام حسنعلیه السلام چشم به جهان گشود و شهر مدینه را غرق نور کرد.
مژده میلاد
هنگامیکه
امام حسنعلیه السلام به دنیا آمد رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم در سفر بودند و امیرالمؤمنین و فاطمه علیه السلام چشم به راه بازگشت. ایشان پیامبر پس از مراجعت از سفر، طبق معمول ابتدا به خانه فاطمه علیهاالسلام وارد شد. هنگامیکه خبر تولد نوزاد را به ایشان دادند، شادمانی وجود حضرت را فرا گرفت.
نام گذاری کودک
هنگامیکه کودک را نزد پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم آوردند، حضرت رو به علی علیه السلام کرده، فرمود: «آیا او را نام گذاری کرده ای؟» عرض کرد: «من در نام گذاری وی بر شما پیشی نمیگیرم». رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمود: «من هم در نام گذاری بر خداوند سبقت نمیجویم». در این هنگام جبرئیل از آسمان فرود آمد و از سوی خدای متعال به وی تهنیت گفت و سپس اظهار داشت: «خداوند تو را فرمان داده که نام پسرهارون، «شبر» را بر او بگذاری». حضرت فرمود: «زبان من عربی است». جبرئیل عرض کرد: نامش را «حسن» بگذار و پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم او را «حسن» نامید.
شرافت نسب
حضرت
امام حسن مجتبیعلیه السلام اولین مولودی است که از نظر شرافت نسب هیچ کسی به پای او نمیرسد. جد بزرگوارش پیامبر و خاتم الانبیا، پدر گرامیاش اولین امام و سیدالاوصیا، و مادر مکرمش، صدیقه اطهر سیدة النساست. هیچ کس قبل از امام حسن علیه السلام دارای چنین شرافت نسب و خاندانی نبوده است. او در مکتب پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم و امیرالمؤمنین علیه السلام رشد یافت و در دامان برترین زنان عالم، حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام ، بزرگ شد.
کنیه و القاب حضرت
کنیه آن حضرت «ابومحمد» بوده است. جد بزرگوارش او را «ابومحمد» خطاب مینمود و کنیه دیگری برای آن حضرت ذکر نشده است.
اما برخی از القاب آن حضرت بدین شرح است: زکیّ، مجتبی، سیّد، تقی، نقی، طیّب، ولی و برّ مشهورترین این القاب، مجتبی و تقی است و نیز سیّد، که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم
امام حسنعلیه السلام را بدان ملقب فرموده اند.
ریحانه رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم
میتوان گفت بهترین و شادترین دوران زندگانی
امام حسنعلیه السلام همان دورانی است که با رسول گرامیاسلام صلی الله علیه و آله وسلم گذشت. امام حسن علیه السلام حدود هفت سال و شش ماه از عمر شریفش را در کنار جد بزرگوارش سپری نمود و از محبتهای بی دریغ و بسیار ایشان بهره برد. علاقه و محبت پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم به حسن و حسین علیه السلام به جایی رسیده بود که آن دو کودک را «ریحانه» میخواند و در جواب یکی از صحابه که عرض کرد: «ای رسول خدا، آیا ایشان را دوست داری؟»، فرمود: «چگونه ایشان را دوست ندارم این دو تن گلهای خوش بوی من از دنیا هستند و من آن دو را میبویم»، و همین مضمون را درباره امام حسن علیه السلام فرمودند: «به راستی که او گل خوش بوی من در دنیاست و به راستی که این پسر من سیّد و آقاست».
شأن و مقام
امام حسنعلیه السلام در کودکی
بزرگی منش و سترگی روح آن امام، چندان بود که پیامبر ارجمند اسلام صلی الله علیه و آله وسلم او را با کمیسن، در برخی از عهدنامهها گواه میگرفت. آن گاه که پیامبر به امر خدا، با اهل نجران، به مباهله برخاست،
امام حسنو امام حسین و حضرت علی و فاطمه علیهاالسلام را نیز به فرمان خدای، همراه خویش برد و آیه تطهیر در پاک دامنی آن گرامیان فرود آمد.
شباهت به رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم
حضرت
امام حسنعلیه السلام از نظر صورت و سیرت در بین ائمه اطهار علیه السلام شبیه ترین آنان به رسول گرامیاسلام صلی الله علیه و آله وسلم است. وقتی امام حسن علیه السلام به دنیا آمد شباهت بسیاری به جد بزرگوارش داشت و این شباهت بعدها در چهره، رفتار و گفتار آن حضرت بیشتر نمایان شد. علاوه بر چهره جذاب و نورانی، راه رفتن و صحبت کردن حضرت نیز مانند پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم بود. حُسنِ خلق، کرامت، جوان مردی، یتیم نوازی و دیگر سجایای اخلاقی را نیز آن حضرت از جدّ گرامیاش به ارث برده بود. شیخ مفید در کتاب معروف خود، ارشاد، آورده است: «و حسن علیه السلام چنان بود که از نظر خلقت و سیرت و سیادت شبیه ترین مردم به رسول خدا بود».
آقای جوانان اهل بهشت
در روایات بسیاری نقل شده است که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم به
امام حسنو امام حسین علیه السلام محبت فراوان داشت و میفرمود که آن دو سید جوانان اهل بهشت هستند. هم چنین در روایتی آمده است که رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمود: «هرکس دوست دارد به آقای جوانان اهل بهشت بنگرد، به حسن بنگرد». و این گفتار پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم نیز مشهور است که فرمود: «اهل بهشت همگی جوان هستند» و این تذکر پیامبر به این دلیل است که عدهای فکر نکنند که برای پیران اهل بهشت نیز سیّد و آقایی خواهد بود. چنان که امام جواد علیه السلام فرمود: «به خدا سوگند، در بهشت پیری وجود ندارد؛ بلکه همگی جوان هستند».
فضایل
امام حسنعلیه السلام در کلام امام سجاد علیه السلام
امام سجاد علیه السلام میفرمایند: حسن بن علی بن ابی طالب علیه السلام در زمان خود از همه عابدتر، زاهدتر و با فضیلت تر بود و هرگاه حج میرفت، پیاده، و چه بسا پابرهنه میرفت و هرگاه مرگ را به خاطر میآورد میگریست، و هرگاه رستاخیز و زنده شدن را از نظر میگذراند، اشک از دیده میریخت و هرگاه گذر از صراط را در اندیشه میآورد، گریان میشد... و هرگاه به نماز بر میخاست، تنش در برابر خداوند عزوجل به لرزه میافتاد و هرگاه بهشت و دوزخ را به یاد میآورد چونان مار گزیده بی تابی میکرد و از خداوند، بهشت را طلب میکرد و از آتش دوزخ به او پناه میبرد. او هرگاه عبارت «یا ایّهاالذین امنوا» را از قرآن میخواند، میگفت: «لبیک اللهم لبیک».
حضرت
امام حسن مجتبی(ع) اولین مولودی است که از نظر شرافت نسب هیچ کسی به پای او نمیرسد
پرهیزگاری
امام حسنعلیه السلام
امام حسنعلیه السلام توجهی ویژه به خداوند داشت. آثار این توجه را گاه از چهره او به هنگام وضو درمییافتند: چون وضو میگرفت رنگ میباخت و به لرزه میافتاد. میپرسیدند که چرا چنین میشوی؟ میفرمود: «آن را که در پیشگاه خدا میایستد جز این سزاوار نیست». از امام ششم علیه السلام نقل میکنند که فرمود: «امام حسن علیه السلام هم عابدترین مردمان زمان خویش بود و هم با فضیلت ترین. چون به یاد مرگ و... رستاخیز میافتاد. آن قدر میگریست تا بی حال میشد. پیاده و گاه پابرهنه، 25 بار به خانه خدا رفت».
شجاعت
امام حسنعلیه السلام
در بیان شجاعت
امام حسنعلیه السلام همین بس که او تربیت یافته شیر خدا، علی علیه السلام است که در جنگها به دشمن پشت نمیکرد و تا دشمن را به هلاکت نمیرساند، از پای نمینشست. امام حسن علیه السلام نیز که از کودکی همراه پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم جنگها دیده بود و از پدر جنگاوری آموخته بود، در پیکار بسیار دلاور بود.
بردباری امام علیه السلام
امام حسنعلیه السلام بسیار بردبار و شکیبا بودند. این صفت حضرت در برخورد با مشکلات و مصائب و نیز در روبه رو شدن با جاهلان و دشمنان بسیار آشکار بود. مردی از اهل شام به تحریک معاویه امام علیه السلام را به باد دشنام گرفت. پس از این که آن مرد ساکت شد، امام علیه السلام او را سلام گفته، فرمودند: «به گمانم در این شهر غریب هستی. اگر نیازمند خانه هستی به تو منزل دهیم، و اگر نیاز به مالی داری آن را در اختیارت میکنیم. اگر گرسنهای سیرت سازیم و اگر نیاز دیگری داری کمکت کنیم». مرد شامیاز عمل زشت خود پشیمان شد و در حالی که میگریست گفت: «تو و پدرت نزد من مبغوض ترین مردم بودید و اینک محبوب ترین آنها هستید». و این گونه مردی جاهل و فریب خورده با برخورد حلیمانه امام حسن علیه السلام هدایت یافت و در جمع دوستان اهل بیت علیه السلام درآمد.
کرامت و بخشندگی امام علیه السلام
کرم و سخاوت
امام حسن مجتبیعلیه السلام به حدی بود که در روایت آمده است که هیچ گاه سائلی را رد نکرد و در برابر درخواست او «نه» نگفت. به همین دلیل است که او را «کریم آل طه» میخوانند.
هنگامیکه به ایشان عرض شد: «چرا هیچ سائلی را رد نمیکنید؟» فرمود: «من سائل درگاه خدا و راغبِ پیشگاه اویم و شرم دارم که خود درخواست کننده باشم و سائلی را رد کنم». و نیز میفرمود: «بهترین روزهای جوانمرد روزی است که از او چیزی درخواست شود».
فروتنی همراه با سخاوت
روایت شده است که حسن بن علی علیه السلام بر گروهی از فقرا گذشت که تکه نانهای بر زمین نهاده و گرد یکدیگر نشسته بودند و از آن برمیداشتند و میخوردند. این جماعت به امام علیه السلام گفتند:ای پسر دختر رسول خدا، بفرمایید. حضرت فرود آمد و فرمود: «خداوند مستکبران را دوست ندارد» و همراه آنان به خوردن نشست تا از خوردن دست کشیدند. سپس امام علیه السلام آنها را به مهمانی دعوت کرد و اطعامشان نمود و جامه شان بخشید. امام علیه السلام چون از این کار فراغت یافت، فرمود: «فضیلت و برتری از آنهاست؛ زیرا آنها جز آنچه ما را بدان اطعام کردند، نداشتند ولی ما بیش از آن چه دادیم، داریم». این مطلب فروتنی فراوان امام علیه السلام را نشان میدهد.